Διήγησις ωραιοτάτη

Τίτλος ποιήματος που ανήκει στην ενότητα της ακριτικής μας ποίησης ή της ποίησης πριν από την Άλωση. Ο πλήρης τίτλος του είναι Διήγησις ωραιοτάτητου θαυμαστού εκείνου του λεγομένου Βελισσαρίου.Σώζεται σε τρεις παραλλαγές: α) της Βιέννης, η οποία αποτελείται από 556 ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους· β) του Παρισινού κώδικα, που περιλαμβάνει 840 ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους (μερικοί στο τέλος είναι ομοιοκατάληκτοι αλλά κακότεχνοι)· γ) η τρίτη παραλλαγή, γνωστότερη κατά τους χρόνους της τουρκοκρατίας, περιλαμβάνει 997 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Η γλώσσα, σε όλες τις παραλλαγές, είναι δημοτική, ενώ οι παρομοιώσεις του θυμίζουν δημοτικά μας τραγούδια ή βυζαντινές μυθιστορίες. Η υπόθεση του ποιήματος, που έχει ηρωικό και διδακτικό χαρακτήρα, αναφέρεται στη ζωή του στρατηγού του Ιουστινιανού, Βελισάριου. Στο ποίημα συνυπάρχουν ιστορικά αλλά και φανταστικά στοιχεία, ηρωικές και δραματικές πράξεις. Έτσι, εντοπίζονται πολλοί αναχρονισμοί, πολλά μεταγενέστερα του Βελισάριου πρόσωπα, ενώ άλλα γεγονότα μεταφέρονται στην εποχή του με χρήση υπερβολών. Οι περιγραφές του είναι σύντομες και δεν κουράζουν. Στο τέλος ο στρατηγός παρουσιάζεται σε άθλια κατάσταση, ως τυφλός ζητιάνος με καυχίν της ζητιανιάς στο ένα χέρι και δεκανίκι στο άλλο. Ο επίλογος περιέχει ηθικολογικά στοιχεία και προφητείες: ο φθόνος και η διχόνοια ανάμεσα στους Έλληνες έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή τους, ενώ η ομόνοια των Τούρκων ίσως τους οδηγήσει στη μελλοντική επικράτησή τους.